Iedereen voelt dat het huidige politieke systeem kraakt. Campagnes zijn marketingshows geworden, leiders worden gekozen op charisma in plaats van competentie, en beleid verandert elke vier jaar als een slecht draaiend roulettewiel. Maar het probleem is dieper: niet de mensen falen, maar het systeem zelf.
De vraag is niet of democratie slecht is. De vraag is: past dit model nog bij de wereld van nu?
Steeds meer mensen voelen: nee.
Het probleem: we kiezen leiders alsof ze influencers zijn
In bijna geen enkele cruciale sector kiezen we leiders zoals in de politiek.
- Niet in de luchtvaart.
- Niet in de zorg.
- Niet in de wetenschap.
- Niet op zeeschepen.
- Niet bij brandweer of defensie.
Daar draait leiderschap om:
- vakmanschap
- integriteit
- ervaring
- stabiliteit
- ethiek
- betrouwbaarheid
- langetermijnbesef
In de politiek draait het om:
- slogans
- campagnes
- beeldvorming
- marketingbudget
- polarisatie
- korte termijn
- winst op stemmen
Dat verschil is precies waarom het huidige model vastloopt.
Hoe dan wél? Een modern selectie-systeem voor leiderschap
Hier is een alternatief dat werkt in bedrijven, sectoren en landen die wél stabiel blijven:
1. Selectie op competentie + karakter
Niet op populariteit.
Criteria:
- emotionele stabiliteit
- integriteit (getoetst, niet geroepen)
- ervaring met complexe besluitvorming
- langetermijnvisie
- dienend leiderschap
- geen belangenverstrengeling
Je kiest een premier zoals je een piloot kiest. Niemand stemt op de "leukste piloot" voor een trans-Atlantische vlucht.
2. Geen politieke partijen meer
Partijen creëren stammen → stammen creëren conflict → conflict creëert framing → framing vernietigt inhoud.
Zonder partijen krijg je:
- minder polarisatie
- minder campagnes
- minder korte-termijndenken
- meer individueel leiderschap
3. Een onafhankelijke selectiecommissie
Bestaande uit:
- wetenschappers
- burgemeesters/regionale bestuurders
- rechters
- gelote burgers (burgerjury-model)
- ethische experts
Zij selecteren leiders zoals een Raad van Toezicht een directeur kiest: professioneel, toetsbaar en inhoudelijk.
4. Termijnen van 6–8 jaar + jaarlijkse beoordeling door een burgerpanel
Geen vierjaarlijkse verkiezingschaos. Wel:
- stabiliteit
- ruimte om beleid uit te voeren
- jaarlijkse feedback
- bijsturen op basis van prestaties, niet op praatjes
5. Transparantie als harde randvoorwaarde
Alle overlegstukken, besluiten en belangen openbaar. Geen achterkamers. Geen lobby-afhankelijkheid.
Transparantie doodt framing. Framing kan alleen bestaan in schaduw.
6. Scheiding van rollen
In moderne organisaties werkt dit al:
- Visionaire leider (richting)
- Operationeel leider (uitvoering)
- Ethiek & kwaliteit (controle)
Kruiscontrole zonder interne oorlog.
7. Macht als escrow-model
De leider heeft mandaat, maar de macht ligt bij een onafhankelijk orgaan dat kan ingrijpen bij:
- fraude
- misbruik
- incompetentie
- extremisme
- gevaarlijke besluiten
Stabiel, zonder dictatuur of chaos.
Het resultaat: volwassen bestuur
Dit model levert:
- meer rust
- meer kwaliteit
- minder manipulatie
- minder campagneshow
- minder polarisatie
- meer integriteit
- meer lange termijn
- meer menselijkheid
Het lijkt op: luchtvaart + wetenschap + Scandinavische bestuurscultuur + zelforganiserende teams.
En dat werkt.
Conclusie: het probleem is niet leiderschap — het is de manier waarop we leiders kiezen
Als we leiders selecteren zoals we piloten, chirurgen en kapiteins selecteren, krijgen we:
- stabiliteit
- betrouwbaarheid
- visie
- kwaliteit
- rust in het systeem
Democratie hoeft niet weg, maar het mechanisme waarmee we leiders kiezen moet volwassen worden.
De wereld verandert. Ons leiderschapssysteem moet mee.